اگر در ایتالیا زندگی می‌کنید مقاله‌های ویکی‌پدیا بلاک است

ماه گذشته، اعضای پارلمان اروپا با به رای گذاشتن لایحه‌ای که منجر به تغییرات اساسی در قوانین کپی‌رایت اتحادیه‌ی اروپا خواهد شد، موافقت کردند. منتقدان این لایحه اعتقاد دارند پذیرفته شدن آن به محدود شدن انتشار اخبار، در نطفه خفه شدن میم‌ها، قدرت گرفتن غول‌های عرصه‌ی فناوری و بسته شدن راه خلاقیت منجر خواهد شد. پیش از اعلام رای نهایی در این هفته، ویکی‌پدیای ایتالیایی با محروم کردن کاربران از مشاهده‌ی صفحاتش، به صف معترضین این لایحه در سرتاسر قاره پیوست.

رهنمود کپی‌رایت اتحادیه‌ی اروپا (The EU Copyright Directive) نخستین به‌روزرسانی قوانین کپی‌رایت اروپا از سال 2001 تاکنون به شمار می‌آید. از روزی که اینترنت با تمام جنبه‌های زندگی‌مان گره خورده تاکنون، این نخستین باری است که قانون‌گذاران با مقوله‌ی کپی‌رایت درگیر شده‌اند. تعدادی از برجسته‌ترین متخصصان کپی‌رایت از سرتاسر دنیا اعلام کرده‌اند با چندتا از بندهای کلیدی در قوانین پیشنهادشده مشکل اساسی دارند. در ماه ژوئن، جیمی ویلز[1]، موسس ویکی‌پدیا، به بیش از 100 تن از پیشگامان عرصه‌ی فناوری پیوست تا پارلمان اروپا را مجاب کند در زمینه‌ی دادن رای مثبت به آیین‌نامه‌ی جدید تجدیدنظر کند. وینتون سرف[2]، یکی از «پدران اینترنت»، و تیم برنرز لی (Tim Berners-Lee) مخترع وب جهان‌گستر (World Wide Web) از جمله امضاکنندگان درخواست‌نامه بودند.

یکی از نکات سوال‌برانگیز این لایحه، الزام مبهم ذکرشده در بند ۱۳ است که مطابق آن وبگاه‌های محبوب – که طبق تخمین‌های انجام‌شده ۲۰ درصد وبگاه‌های موجود را دربرمی‌گیرد – ملزوم هستند از سامانه‌ی فیلتر محتوایی استفاده کنند که از به اشتراک گذاشته شدن محتوای تحت حفاظت کپی‌رایت در هر شرایطی جلوگیری کند. از دیگر نکات سوال‌برانگیز لایحه می‌توان به بند ۱۱ اشاره کرد که تحت عنوان «مالیات لینک» نیز شناخته می‌شود. در راستای تلاش برای بازگرداندن خوانندگان به صفحه‌ی اصلی وبگاه سازمان‌های خبرگزاری، قانون‌گذاران می‌خواهند وبگاه‌هایی را که به اخبار وبگاه‌های دیگر لینک می‌دهند یا بخش‌هایی از متن اخبارشان را در وبگاه خود منتشر می‌کنند، ملزم به پرداخت هزینه کنند. این دو ماده، چهره‌ی اینترنتی را که امروزه می‌شناسیم، در درازمدت عوض خواهند کرد، ولی فعالان عرصه از همان آغاز کار هشدار دادند که این لایحه وجودیت دانش‌نامه‌های آنلاین را که به قانون استفاده‌ی منصفانه (Fair Use) متکی هستند، به خطر خواهد انداخت.

در روز سه‌شنبه، تمام صفحات ویکی‌پدیای ایتالیایی به اعلامیه‌ای ارجاع داده شدند که خوانندگان را از رای‌گیری در پیش رو که (با صرف‌نظر از یک سری مشاجره در حوزه‌ی قانون‌گذاری) رهنمود کپی‌رایت را به قانون رسمی تبدیل خواهد کرد، مطلع می‌کرد. بخشی از بیانیه‌ی صادرشده توسط ویکی‌پدیای ایتالیایی در ادامه آورده شده است:

«به تاریخ پنجم جولای 2018، تمامی اعضای پارلمان اروپا رای خود را پیرامون لایحه‌ی رهنمود کپی‌رایت، که اگر تأیید شود، به آزادی اینترنت لطمه‌ی زیادی خواهد زد، اعلام خواهند کرد.

این رهنمود، به جای به‌روز کردن قوانین کپی‌رایت در اروپا و تأکید روی اهمیت مشارکت تمامی شهروندان جامعه‌ی اطلاعاتی[3]، از طریق ایجاد موانع برای دسترسی به وب و تحمیل سدها، فیلترها و محدودیت‌های جدید، آزادی کاربران آنلاین را تهدید می‌کند. اگر لایحه در شکل فعلی‌اش تأیید شود، شاید به اشتراک گذاشتن اخبار در شبکه‌های اجتماعی یا پیدا کردنشان از راه موتورهای جستجو غیرممکن شود؛ وجودیت ویکی‌پدیا نیز به خطر خواهد افتاد.»

پیش از این با شرح جزئیات توضیح داده بودیم که یکی از بزرگ‌ترین مشکل‌های این لایحه این است که با بی‌درایتی به رشته‌ی تحریر درآمده و جزئیات آن راجع‌به نحوه‌ی به اجرا درآمدن حکم‌های پیشنهادی کافی نیست. به عنوان مثال، در این لایحه بیان شده که وبگاه‌ها باید اقدامات لازم را برای جلوگیری از ظاهر شدن محتوای تحت حفاظت کپی‌رایت در سرویس‌های آنلاین‌شان انجام دهند و برای رسیدن به این هدف باید «فناوری‌های کارآمد تشخیص محتوا» را روی وبگاهشان نصب کنند تا هر محتوایی را که روی سرورهایشان بارگزاری می‌شود نظارت نمایند. ولی هیچ توضیحی پیرامون معنای این حکم ارائه نشده و برای همین صاحب‌نظران به ناچار فرض را بر این گرفته‌اند که تمام پلتفرم‌ها به فیلتر الگوریتمیکی مثل مال یوتیوب احتیاج دارند که هر محتوایی را که کاربران بارگزاری کرده باشند، پیش از ظاهر شدنشان در وبگاه رصد کند.

عده‌ای نگرانند که مبادا این لایحه ادامه‌ی فعالیت دانشنامه‌های آنلاین را غیرممکن کند. قانون‌گذاران در واکنش به این نگرانی تلاش کردند با صدور تبصره‌ای این پلتفرم‌ها را به‌عنوان استثنا معرفی کنند. به خاطر جمله‌بندی ضعیف متن قضایی، فعالانی چون موسسه‌ی الکترونیک فرانتیر (Electronic Frontier) لازم دیدند بیانیه‌ای بنویسند و در آن توضیح دهند که چرا وجودیت دانشنامه‌ها همچنان در خطر است.

انتظار می‌رود اعتراض‌های بیشتری دو روز جلوتر از رأی‌گیری انجام‌شده در پنجم جولای صورت بگیرد و از شهروندان اتحادیه‌ی اروپا درخواست می‌شود برای اعلام نارضایتی خود با نماینده‌یشان تماس بگیرند.

[1] Jimmy Wales

[2] Vinton Cerf

[3]   جامعه اطلاعاتی جامعه‌ای است که تولید، توزیع، مصرف، تجمیع و مدیریت اطلاعات در آن یک امر مهم اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تلقی می‌شود. مردمی را که لوازم موجود برای ایفای نقش در چنین جامعه‌ای را دارند شهروندان دیجیتال گویند. (منبع: ویکی‌پدیای فارسی)

سفید کاغذی

جدیدترین شماره کاغذی سفید را بخرید

شماره ۳: پری‌زدگی

خرید این شماره