فیلم: بلاینداسپاتینگ

برای چندمین بار «بلاینداسپاتینگ[1]» را همراه با دوستی می‌دیدم و خاطرم هست که «دوست» علی‌رغم آن که فیلم را خیلی خیلی دوست می‌داشت، از تعدد فیلم‌هایی که مسئله‌ی نژاد و تبعیض نژادی را کاوش می‌کنند، شاکی شده بود و بعد فهمیدم که البته که شاکی می‌شویم! و البته که همه‌ی فیلم‌های نژادی چند سال گذشته یا دست‌کم خوب‌هاشان، دست روی همین شاکی شدن ما می‌گذارند تا به‌مان نشان دهند که اوضاع نسبت به جنگ دوم تغییر چندانی هم نکرده و دستاوردهای پیشرفت‌های شایان‌مان، فقط این بسته‌های زیباتراند که نژادپرستی‌های قدیمی‌مان را تویشان پیچانده‌ایم. مگر نه این که در لحظه‌ای زندگی می‌کنیم که مسئله‌ی نژاد هم با موج محتوا و رسانه‌ی پی‌سی کالچر، «لوث» شده و اصلا خیلی بهتر و طبقه‌ی خردمند اجتماعی‌تر است اگر نوفاشیست‌های باحال باشیم(!)؛ لحظه‌‌ای که نژادپرستی سازماندهی‌شده‌ی اجتماعی «مثلا» برچیده شده و سیاه‌پوست‌ها «اجازه» دارند دانشجو باشند اما ذهنیت طبقه‌بندی‌شده بر پایه‌ی مسائلی مثل نژاد و طبقه‌ی اجتماعی انگار فعال‌تر از هر لحظه‌ای در تاریخ، در گوشه‌ای تاریک، اکوسیستمی از هر جهت مناسب یافته تا رشد باکتریالش را ادامه دهد[2]؛ و البته بلاینداسپاتینگ از باهوش‌ترین فیلم‌هایی‌ست که می‌شود راجع به همچو پدیده‌ای دید.

با اسم فیلم اگر شروع کنیم خواهیم دید که سازندگان از قضا، فیلم را برای کاوش مسئله‌ی «نژادپرستی به مثابه نشانگان پنهان اجتماعی، طبقاتی، سیاسی و فرهنگی» ساخته‌اند. بلاینداسپاتینگ در لغت به معنای تبعیض بصری عامدانه ا‌ست و فیلم این نقطه‌های کور عمدا-انتخاب-شده را در دو سناریوی متفاوت اما درهم‌تنیده بررسی می‌کند و از هم‌نشینی این دو سناریوست که مسئله، در چشم بیننده می‌تواند بغرنج و حائز اهمیت بسیار بسیار بیشتری از آنچه فکر می‌کرده، جلوه کند.

بلاینداسپاتینگ، ماجرای این جوان آفریقایی‌آمریکایی اهل اوکلند، «کالین هاسکینز» است که یک سال عفو مشروط شامل حالش شده به دلیلی که ما(بیننده‌ که فیلم هنوز برایش اسپویل نشده) نمی‌دانیم. و بعد فیلم سه روز پایانی عفو مشروط کالین را به تصویر می‌کشد که با این سکانس خل‌وضعانه( یا معادل بهتر و دقیق‌ترش که به دلایل موهومی‌ای مثل ادب و تابو نمی‌شود بهش اشاره کرد) از کالین، دوست سفیدپوستش «مایلز» و سیاه دیگری در اتومبیلی خفن(بخوانید Dope) شروع می‌شود که مشغول علف کشیدن و ورانداز کردن اسلحه‌های پرشمار توی ماشین هستند و شما کالینز را می‌بینید که تمام مدت سعی می‌کند از دردسر دور بماند و طولی نمی‌کشد(دقیقا بعد از پیاده شدن مایلز و کالینز از ماشین و جر و بحث مایلز با یکی از بر و بچه‌های برگرفروشی محبوب‌شان) می‌فهمیم که این دور ماندن از دردسر در کنار کله‌خری مثل مایلز قرار است تم اصلی فیلم باشد.

بعدتر وقتی کالینز مجبور است برای نیمه‌شب به خوابگاهی که سیستم قضا برایش تدارک دیده، برگردد و دیرش شده، وقتی پشت چراغی که روی قرمز قفل شده، گیر افتاده و نه می‌تواند رد شود چرا که با رد شدنش طبیعتا قانون را نقض کرده و عفو مشروطش به خطر می‌افتد و نه می‌تواند بماند چرا که برای رسیدن به خوابگاه دیرش شده و اگر دیرتر از موعد مقرر برسد، باز هم عفو مشروطش به خطر می‌افتد، فیلم نظرش را درباره‌ی «قانون» به مثابه بازوهای «سیستم» مطرح می‌کند که کارکرد اصلی‌ش در واقع یک‌جانشین کردن تو/من/ما در موضع پایین‌تر است؛ موضع ضعف، وضعیت پاسخگو بودن.

اما درست بعد از سبز شدن بالاخره‌ی چراغ است که اتفاق عجیبی می‌افتد(ما نامش را شِت‌شو[3] – ۱ می‌گذاریم) که روند اتفاقات بعدی را در فیلم رقم خواهد زد و البته اسپویلش نخواهم کرد چرا که یک: می‌خواهم که بروید و فیلم را ببینید و دو: می‌خوام بیشتر راجع به این که بلاینداسپاتینگ چطور به مسئله‌ی نژاد می‌پردازد، صحبت کنم.

بیشتر بخوانید: اندر حکایت آریل سیاه‌پوست، توکنیسم نژادی و توطئه‌ی گلوبالیست‌ها(؟)

بلاینداسپاتینگ در واقع، بافتاری از دو سناریوی ظاهرا متناقض نژادپرستانه است که مدام به دور یک‌دیگر تابیده می‌شوند. اولی این سناریوی هولناک «جوردن پیل»ی‌ست که از شت‌شو – ۱ کلید می‌خورد و دیگری سناریوی خاموشی‌ست درباره‌ی نوع دیگر و البته پیچیده‌تری از نژادپرستی(Race Alienation) که خاموش و کم‌صداست و در عمق اتفاق می‌افتد. در واقع هر دو سناریو کارگزاران نژادپرستی دارند که کالینز را عمدا به نقطه‌ی کوری ساده تبدیل می‌کنند. یکی با تقبیح سیاه‌ها و دیگری با تحسین سیاه‌ها. جایی از فیلم، کارگزار سناریوی دوم که همان سناریوی نژادپرستی خاموش است، به کالینز می‌گوید:

 

 – You’re a big black dude. You don’t need to be cool. You’ve born cool

که مصداق این تبعیض بصری‌ست که در آن سیاه‌ها، همچنان مشخصات خاصی دارند که آن‌ها را از «ما»ی اصلی(سفیدها) جدا می‌کند اما این‌ بار، این مشخصات مخصوص، کیفیت‌هایی مثبت‌اند پس انگار که نژادپرستانه نیستند و همه چیز خوب و مدرن است اما چیزی که فیلم می‌کوشد که بگوید این است که نژادپرستی در واقع همین پیش‌قضاوت «ما»ی اصلی/شامل/بزرگ/اولی/الخ نسبت به دیگر گروه‌های انسانی‌ست. خواه این قضاوت، به بدتر پنداشتن‌شان منتج گردد و خواه در بهتر پنداشتن‌شان.

اما مسئله ی جالب‌توجه، هوشمندی سازندگان در نشان دادن این دو سناریو و بافتار به‌هم‌تنیده شان است. در حالی که ماجرای اصلی فیلم با شت‌شو – ۱ شروع می‌شود که سناریوی کلاسیک نژادپرستی آمریکایی‌ست، این سناریوی شماره دو(نژادپرستیِ سیاه‌ها از همه بهتراند صرفا چون سیاه هستند) است که در ادامه شروع و پیش از بسته شدن سناریوی شماره یک، پایان می‌پذیرد و درست زمانی که دارید عصبانی می‌شوید که «شت! فیلم درباره‌ی تن دادن به جریان غالب است و منظور سازنده‌ها این است که سیاه‌پوست خوبی باش و از فرآورده‌های سبز برای زندگی بهتر استفاده کن»، سناریوی اول که حباب نژادپرستی کلاسیک است، ناگهان مثل دملی قدیمی دوباره سر باز می‌کند و بعد در پایان‌بندی خیره‌کننده‌ی هیپ‌هاپی، بسته می‌شود.

بلاینداسپاتینگ را باید دید چرا که از خلالش می شود بهتر و نکته‌بین‌تر به مسئله‌ی نژاد و تبعیض نژادی فکر کرد و فهمید مسئله آنقدرها هم ساده نیست و این «اخلاقیات» نوی نژادناپرستانه که به ما داده‌اند، نسخه‌ی کارتونی‌تر و سربسته‌تری از همان آشغال قدیمی‌ست که باعث شد، بریتانیایی‌ها، بومی‌های آمریکا را از دم تیغ بگذرانند و بعد از خودشان به عنوان مردم آمریکا(وات د فاک؟) اینقدر خوششون بیاد.

[1] Blindspotting

[2] دوست دیگری می‌گفت «بعدِ جنگ دوم، رهبران جهان دور هم جمع شدن و به این توافق رسیدن که نژادپرستی خوبه بچه‌ها ولی همه نیاز نیست بدونن» – [طعنه]

[3] Shit-show

سفید کاغذی

جدیدترین شماره کاغذی سفید را بخرید

شماره ۳: پری‌زدگی

خرید این شماره