نقدی بر کمیک ایرانی ایلیا: تولد یک قهرمان

بگذارید از ابتدا سنگ بنا را بر مبالغه نگذاریم. کسانی که حافظه‌ی بلندتری دارند احتمالاً یادشان ‌بیاید که این دست مبالغه‌ها و حمایت‌های بی‌دریغ از تولید داخلی چه بلایی بر سر بازی‌های ویدیویی و اعتماد مخاطبینش به آن آورد. ایلیا راستش را بخواهید بهترین کمیک دنیا نیست. حتی به سختی می‌توان تصور کرد که ایلیا توان آن را داشته باشد تا بتواند با کمیک‌های روز دنیا رقابت کند. اما اشتباه نکنید. این‌ها را نگفتم که بگویم ایلیا کمیک بدی است. برعکس، ایلیا کمیک خوبی است. اما پیش از هر چیز لازم دیدم که سطح توقعمان را کمی از توانایی و بضاعت خود تنظیم کنیم.

ابتدای تاریخ کمیک ایرانی را اگر از کمیک رستم و اسفندیار نوشته و طراحی سیروس راد در نظر بگیریم امروز قریب به چهل سال از شروع آن می‌گذرد. کمیک ایرانی که در طی این سال‌ها فراز و فرود آن چنانی را تجربه نکرده است حیاتش را در طی این سال‌ها بیشتر مدیون تلاش‌های فردی و شخصی افراد علاقه‌مند و با ذوقی بوده که آتش این رسانه و هنر را زنده نگه داشته‌اند. تلاش‌هایی که از بهترین‌هایشان شاید بتوان مجموعه‌ی «ماجراهای آقای کا» نوشته و طراحی مانا نیستانی را نام برد.

بیشتر بخوانید: نقد ۴ رمان فینالیست‌ بخش نوجوان جایزه‌ نوفه

اما عمده‌ی این تلاش‌ها (و البته نه تمام آن‌ها) یا کیفیت مطلوبی نداشتند یا بیشتر ادامه‌ی تجربه‌ی کمیک استریپی خالقین مطبوعاتیشان بودند که حالا پا به عرصه‌ی کمیک گذاشته بودند. یا از طرف دیگر کمیک‌های تعلیمی‌ای بودند که وجه تبلیغاتیشان چنان گل درشت و کیفیت داستان سراییشان چنان پایین بود که به سختی می شد آن‌ها را خواند.

اما ایلیا در دسته‌ی کمیک‌های بهتر ایرانی قرار می گیرد. دسته‌ای که تعداد کمیک‌های متعلق به آن به زحمت از تعداد انگشتان دو دست تجاوز می‌کند. این مسئله شاید بیش از هر چیزی مدیون شیمی خوب نویسنده و طراح آن باشد. البته کار هیچ کدام لزوماً خالی از اشکال نیست اما در کنار هم کمیکی خوب و سرگرم کننده می‌سازد.

ایلیا بیشتر به ترکیبی از کمیک‌های نوجوانانه‌ی دی‌سی مثل تایتان‌های نوجوان Teen Titans، مانگاهای شونن و رمان‌های فانتزی نوجوانان که به آن رمان‌های «یانگ‌آدالت» هم می‌گویند، می‌ماند. ایلیا داستان ساده‌ای دارد. حکایت پسر نوجوانی که همراه با دوستانش با شروری مواجه می شود که می خواهد مردم شهر را تبدیل به هیولا کند و در این راه پسرک که ایلیا نام دارد قدرت‌های ویژه‌ای به دست می‌آورد که این قدرت‌ها او را در مبارزه با شرور داستان یاری می‌دهند.

کلیت داستان بسیار ساده است و این شاید مهم‌ترین چیزی است که امین توکلی، نویسنده کار را یاری کرده. محدود بودن مقیاس داستان باعث می‌شود نویسنده از پس روایت آن برآید. ضمن این که روایات داستان و ریتم خوب روایات به همراه مبارزه‌های پر جزییات کار که به نظر می‌رسد نشان دهنده‌ی تمایل نویسنده‌ی کار به نحوه‌ی روایت مانگا‌ها است، باعث می‌شود که کار نه تنها خسته‌کننده نشود بلکه از پس سرگرم کردن خواننده و تعریف درست داستان خود به خوبی برآید.

از طرف دیگر روند پنل‌بندی و چینش ترکیب در چند صفحه‌ی اولیه کمیک، خواندن را گاهی با مشکل مواجه می‌کند. هرچند طراح کمیک در یک‌پارچه در آوردن محیط‌ها و فضاها دچار مشکل است و به قولی نه بازارش واقعاً بازار است و نه بیمارستانش بیمارستان و نه محیط‌های شهری‌اش آنچنان درست شکل گرفته‌اند (در همه‌ی این تکه‌ها به شدت نیاز این که این فضا‌ها باید با هم خوب چفت و بست شوند،حس می‌شود) اما به مرور زمان و جلو رفتن روایت، مشکل بعضاً-سخت-دنبال‌-کردن روند اتفاقات بعد از گذر از مقدمه‌ی کمیک و همان چند صفحه‌ی اول برطرف می‌شود. مشکلی که بیشتر به خاطر نحوه‌ی چینش پنل‌ها و ترکیب بندی آن است.

اما جایی که تجربه‌ی کانسپت آرتیست بودن حمید سهرابی بیشتر جلوه‌گری می‌کند آنجایی‌ است که با پیشرفت کمیک و تعدیل ماجرا، روایت بصری کمیک یک‌دست و کاملاً قابل قبول می‌شود و از طرف دیگر تسلط حمید سهرابی بر تصویر گری و پرداخت صحنه‌هایی که می‌آفریند باعث می‌شود نتیجه‌ی نهایی بی‌نهایت چشم نواز از آب در‌آیند.

بیشتر بخوانید: مجادله با خون‌آشام: نقدی بر رمان ایرانی «مردمک‌های قرمز»

در کل باید همان حرف‌های اول مقاله را تکرار کنم. ایلیا شاهکار نیست. ایلیا کمیکی فوق العاده نیست حداقل نه در حال حاضر. اما ایلیا تجربه‌ای سرگرم کننده است. از پس روایت داستان سرراستش به خوبی بر می‌آید. ایلیا راه درازی دارد که طی کند و حقیقتش را بخواهید هنوز مانده تا به عنوان یک کار مستقل هویتش را بیابد. ایلیا تجربه‌ی بکری نیست و چیز بدیعی برای عرضه به خصوص به خوانندگان پر و پا قرص کمیک ندارد. اما نویسنده و طراح به نظر می‌رسد به محدودیت‌های خودشان به خوبی آگاهند. ایلیا موقع خواندن آزارتان نمی‌دهد و حتی به راحتی به خاطر ریتم درست اتفاقات و مبارزه‌های پرکشش خود می‌تواند لذت‌بخش باشد. ایلیا کمیکی است که اگر به دنبال یک تجربه‌ی سرگرم کننده و راحت‌الحلقوم می‌گردید که برای انسان‌های این کره‌ی خاکی و نه موجودات فضایی(به سیاق خیل کمیک‌های تبلیغاتی) نوشته شده باشد، انتخابی است که حداقل به شهادت تک شماره‌ی آمده از آن می ارزد.

سفید کاغذی

جدیدترین شماره کاغذی سفید را بخرید

شماره ۳: پری‌زدگی

خرید این شماره