باجو قبیله‌ای که تمام عمرشان را در آب زندگی می‌کنند

مردم قبیله‌ی باجو، شبیه مردم دریا‌گرد کتاب‌های دریازمین ارسلا کی لگویین هستند و از آن‌جا که در شبه‌قاره‌ی مالایی زندگی می‌کنند بعید نیست منبع الهام نویسنده‌ی فقید باشند. تمام زندگی‌شان را یا روی آب و یا درون آب می‌گذرانند و چادرهایشان را برفراز قایق‌های چوبی و صخره‌های کم‌عمق مرجانی بنا می‌کنند و برفراز قایق‌های بزرگی که تمام قبیله و دارایی‌شان را همچون لاک‌پشت‌های داستان‌های سندباد سوار خود دارد، مهاجرت می‌کنند. تمامی غذایشان را از دریا به دست می‌آورند و به طور متوسط شصت درصد زندگی‌شان را زیر آب سپری می‌کنند.

با توصیفی که رفت عجیب نیست که این مردم در غواصی مهارتی مثال‌زدنی دارند. می‌توانند تا هفتاد متر در آب فرو بروند و تا پنج دقیقه در عمق آب بمانند و تنها چیزی هم که برای این کار نیاز دارند، وزنه‌های دست‌ساز و عینک‌های چوبی‌ایست که شیشه‌اش را از زباله‌های اقیانوس بدست می‌آورند برای این که در برابر فشار آب در اعماق مقاومت کنند. فشاری که دید را مخدوش می‌کند. باجو براساس شواهد تاریخی لااقل ۱۰۰۰ سال است که به این ترتیب زندگی می‌کنند و در نتیجه بسیاری از محققان معتقدند که ژنوم آن‌ها باید به ترتیبی حاوی ژن‌هایی باشد که با این شرایط وفق‌پذیری بیشتری داشته باشند. یافته‌های جدید دو زیست‌شناس از کالیفورنیا، ملیسا ایلاردو و راسموس نیلسن دقیقاً همین موضوع را اثبات می‌کند.

وقتی سر کسی را توی آب سرد فرو می‌کنیم بلافاصله در بدنش سلسله‌ای از پاسخ‌های ناخودآگاه شروع می‌شود. ضربان قلب کاهش پیدا می‌کند تا به تدریج در میزان مصرف اکسیژن صرفه‌جویی شود. در برخورد با آب سرد در ضمن اتفاق دیگری هم می‌افتد. رگ‌های خون‌رسان به ترتیبی الویت‌بندی می‌شوند که خون بیشتری به اندام‌های حساس به کمبود اکسیژن مثل ریه‌ها، قلب و مغز برسد. در ضمن طحال پرکار می‌شود تا ذخیره‌ی سلول‌های قرمز اکسیژن‌دار(که در حالت عادی به صورت آماده‌باش در طحال و اندام‌های مشابه مستقر هستند) به خون وارد شود. دو زیست‌شناس کالیفورنیایی مطالعه‌ی خود را بر این پاسخ‌ها متمرکز کردند تا ببینند مردم باجو در این پاسخ‌های زیستی چه تفاوتی با مردم عادی دارند.

به این منظور ملیسا ایلادرو به اندونزی سفر کرد و از ۵۹ داوطلب باجو نمونه‌ی آب دهان تهیه کرد و طحال‌هایشان را به صورت اولتراسونیک مورد مطالعه قرار داد. در ضمن به عنوان گروه کنترل آزمایش، از ۳۴ عضو قبیله‌ی سالوئان استفاده کرد که قبیله‌ایست از مردم ساکن خشکی که از نظر ژنتیکی عموزاده‌ی نزدیک باجو محسوب می‌شوند. مطالعات نشان داد که طحال باجوها لااقل پنجاه درصد بزرگ‌تر از سالوئان است. البته این موضوع ربطی به روش زندگی باجو به خصوص علاقه‌شان به غواصی ندارد. این موضوع احتمالاً به عقبه‌ی ژنتیکی باجو برمی‌گردد.

جهش ژنتیکی‌ای که از بررسی ژنوم باجو توجه محققان ما را جلب کرد این بود که ژن‌های مسئول تنظیم مسیر گردش خون نیز به ترتیبی جهش پیدا کرده‌اند که خون را سریع‌تر و راحت‌تر به اندام‌های تشنه‌ی خون و ضعیف دربرابر فقر اکسیژن برساند. جهش دیگر در ژن مولد کربن آناهیدراز رخ داده بود. این آنزیم وقتی تولید می‌شود که بدن می‌خواهد بالا رفتن میزان کربن‌ دی‌اکسید در خون را کنترل کند. این آنزیم معمولاً در زمان غواصی تولید می‌شود. جهش مذکور باعث بالا رفتن تولید این آنزیم می‌شد. سومین جهش قابل توجه در باجو، انقباض ماهیچه‌های اطراف طحال در زمان کمبود اکسیژن بود.

نتیجه‌ی مطالعه این که مردم باجو حقیقتاً در راستای به دست آوردن غذا به واسطه‌ی غواصی در اعماق تکامل پیدا کرده‌اند. این که تکامل به خاطر ناتوانی کسانی که این ژن‌ها را نداشته‌اند در تشکیل خانواده به وجود آمده یا مرگ همان آدم‌ها در زمان غواصی، موضوع بحث است.

سفید کاغذی

جدیدترین شماره کاغذی سفید را بخرید

شماره ۳: پری‌زدگی

خرید این شماره