کتاب: جنگ جهانی ز World war Z
چرا باید کتاب را خواند؟ ــ یا ــ اَه بازم زامبی؟!
تنها، افق دور و خیالی زامبیهای لایعقلی که به دنبال سهمی از گوشت بدن شما دنبالتان راه میافتند، امروزه بخش بزرگی از مارکت علمیتخیلیِ موج نو را به خود اختصاص داده است. در این میان معمولا گونههای زامبیهاست که مدام در حال تغییر است.
زامبیهای بیحوصله و کسلی چون زامبیهای واکینگدِد، زامبیهای قهرمان دوی سرعت مانند آنچه در «بیست و هشت هفته بعد» دیدهایم، زامبیهای «معناگرای رمانتیک» مانند آنهایی که در «I am Legend» دنبال همسر باوفای آلفایشان، آقای «ویل اسمیت، من برای فیلمتان پولسازم» را شکار میکنند و در آخر فروشگاه زنجیرهای زامبیها یا شاید بهتر باشد بگوییم نمایندگی مجاز زامبیها، رزیدنت ایول که زامبیهای «آمبرلا» را در طرحها و رنگهای متنوع برای همهی سنین و سلیقهها عرضه میکنند. (این آخریها به شدت با ایدهی سگهای زامبی چندآروارهای حال کردهاند!)
این تفاوتهای ماهوی زامبیها، خبر از تجاری شدن قریبالوقوعشان به سیاق خونآشامها دارد. و این تجاری شدن به منزلهی دستآویز شدن زامبیها خواهد بود.
چطور بگویم؟! کسی که هر روز توی ستینگ زامبیها دستی میبرد و به عنوان محصول جدید عرضهشان میکند، احتمالا فکر پول درآوردن از زامبیهاست و یک خرده با واقعیت وجودیشان (هر چند در حیطهی تخیل رقم بخورد) غریبه است.
در چنین فضای تجاری و رقابتی سهمگینی، بروکس احتمالا بهترین کسیست که میتواند سؤالات بیجوابمان را دربارهی زامبیها بدهد.
پس ذهنم همیشه سؤالی در بارهی چگونگی شیوع چنین ابرویروسی، بیچواب مانده بود:
ــ چطور یکی سری موجود بیمغز شلوول اختیار دنیای میلیتاریستی و همیشه آمادهی امروزی را به دست میگیرند؟ (فرض بر اینکه اگر یک روزی سر و کلهشان پیدا شود، نسل اولشان وارفته و دستوپاچلفتی باشند)
بروکس در کتابش پاسخ سؤال مرا با یک نقطهی شروع درخشان برای رخکردِ اپیدمی میدهد: چین!
آنچه «جنگ جهانی ز: تاریخچهی شفاهی جنگ زامبیها World war Z: An oral history of zombie war» را از سایر داستانهای زامبی جدا میکند طرح مسألهی اپیدمی به شکلی همهجانبه و محتمل است.
ویروس ابتدا کمی در روستاهای چین رواج پیدا میکند و وقتی که توسط دولت و سیستمهای کنترلی زیست ـ نظامی دولت ردیابی میشود، دیگر کمی دیر شده. از طرفی در همین مقطع هم، دولت چین سعی در پوشاندن ماجرا از سایر دولتها میکند که این سرپوش موقت، منجر به عدم توانایی تام چینیها بر کنترل شیوع و و حاملین ویروس میشود. حاملینی که شروع به مهاجرت میکنند. رفتهرفته ابتلا در گوشهگوشههای جهان نمود میکند و هر دولت راه بزدلانهی خودش برای کنترل رعب و وحشت مردمش را پیش میگیرد که این عدم تحرکِ مثلا استراتژیک باعث جدی شدن مسئله میشود. در کتاب، با آمریکایی روبهرو هستیم که در بحران اقتصادی به سر میبرد. شیوع و شایعهی آن، اقتصاد آمریکا را دوباره رونق میبخشد و دولت که از توزان حاصلشده راضیست، مسئلهی شیوع را جدی نمیگیرد و به ابرویروس جدید، به شکل یک همهگیری مقطعی مانند وبا، ساس و یا آنفولانزاهای فصلی مینگرد. آفریقای جنوبی داستان، با ویروسها و همهگیریهای عجیبوغریب خو کرده و با این یکی هم همان برخورد کاهلانهی قدیم را دارد. راجع به کرهی شمالی داستان البته زبانم تماماً قاصر است. (به خاطر سرگذشت وهمانگیز مردم کرهی شمالی هم که شده، داستان را بخوانید)
رفتهرفته قضیهی زامبیها جدی میشود و دولتها به فکر مقابله میافتند. از طرفی، چینیهای وحشتزده نیز، فوجفوج کشتیهای پناهندگی را سوار شده و راهی مرزهای کشورهای مختلف میشوند.
همهگیری به همین ترتیب، در اثر نخوت و اعتماد به نفس دول بزرگ به مسئلهای جدی تبدیل میشود.
پلهی بعدی، اقدامات تبلیغاتی و نگرانی از جنس پروپگاندای دولتیست که در جنگ جهانی ز به خوبی منعکس شده. دولتها از جایگاه حمایت و احساس وظیفه در قبال شهروندان (به بیان بهتر، شوآف نقش دولتی و حمایتگر)، شروع به اقداماتی بزرگ و وسیع در مقابله با زامبیها و پدیدهی شیوع میکنند. فارق از این که این اقدامات نتیجهبخش خواهند بود یا خیر. پروپگاندا و تبلیغات نظامی و اطلاعاتی در حال پیاده شدن است. نبردهای بزرگ و بیمصرف که تنها نتیجهشان تلفات انسانی و هدر رفتن منابع است، برپا میشوند تا عضوگیری ارتش زامبیها سهل و سریع اتفاق بیفتد. در همین زمان، نهادهای کوچک و بزرگ مردمی اقدامات پیشگیرانه و مقابلهای کارآمدی را تبلیغ میکنند که رفتهرفته در نتیجهی شکستهای مفتضحانهی دولتی، اقبال مردمی پیدا میکنند. راهکارهای منطقی و بهصرفه، به تدریج جای ریختوپاشهای بزرگ را میگیرد. راهکارهایی چون تخصیص منابع شخصی، و کوچ جمعی به طرف نقاط سردتر. جایی که زامبیها قرار است یخ بزنند!
فاز بعدی، تقابل چهره در چهرهی دول و ارتشها با واقعیت زامبیهاست. دولتها در سراسر جهان راهکارهای درست و حسابی را جایگزین قدرتنمایی و نمایش قلدری میکنند. تخصیص منابع و مدیریت بحران به صورت گسترده آغاز میشود. بر خلاف تمام زامبیآپوکالیپسهایی که دیدهاید، این یکی داستان شش مرد و سه زن در تکاپو برای زنده ماندن نیست. این یکی کمی واقعگرایانهتر است. تئوری منطقیای در آن پیاده شده.
در یک حملهی زامبیایی تمامعیار، احتمالا اکثر مردم جهان خواهند مرد. چرا که زامبیها شعور عضوگیری ندارند و منطق درستی مبنی بر اینکه «بیا فقط یه گاز به این بابا بزنیم تا همتیمی خودمون بشه» در کتشان نمیرود. اما احتمالا آدمهای زیادی هم هستند که این بین، زیر دست و پا فقط یکی دوتا گاز نصیب شان شده و اینها ارتش زامبیها را بزرگ میکنند. از طرفی انسانها هم درهمان ده روز اول نمیمیرند تا جهان برای جولان دادن صد نفر آدم «خفن» خالی بماند. انسانها و دولتهایشان هنوز کژدار و مریز به حرکتشان ادامه میدهند و این همان تئوری واقعگرایانهی حاکم بر کتاب است.
تخصیص منابع شروع میشود و انسانها با زندگی زامبیزده، اُنس میگیرند. آرام آرام روش مقابله با زامبیها را به صورت استراتژیک میآموزند و بالاخره طی سالها جنگ کاهشی و فرسایشی نسل «زک»ها را درمیآورند.
جنگ جهانی ز، مجموعهای از مصاحبههای یکی از مامورین دولتی به منظور نگارش گزارشی جامع است. مصاحبههایی با آدمهای کمتر و بیشتر مهم در جریان جنگ، از همهی کشورها و دول جهان. در آن با آدمهای مختلف و نگرشهای متعدد در باب این پدیدهی ترسناک آشنا میشوید. نگرشهای پیشبینانه، تجاری، خشونتبار، نوعدوستانه، انزوایی و همه جور نگرش غریبی. (مثلا نگرش آنهایی ک روی یک ایستگاه فضایی مشغول تماشای این ده سال پرمخاطره هستند!)
کتاب، همانطور که از اسمش برمیآید، تاریخچهی شفاهی جنگ با زامبیهاست. حسی که موقع خواندنش داشتم را به خوبی به خاطر دارم:
ــ آها! پس اگه یه روز واقعا سر و کلهی زامبیا پیدا شد باید یه همچین کارایی کرد.
کتاب به شما یاد میدهد که روش جمعی درست برای مقابله با زامبیها چیست و این کار را به خوبی انجام میدهد.
چرا باید این ترجمهی خاص را خواند؟
اول آنکه خب هیچ ترجمه ی دیگری از جنگ جهانی ز وجود ندارد. البته بهترش این است که انگلیسی بخوانیدش ولی اگر نمیتوانید یا به هر دلیل دنبال فارسی خواندنش هستید باید بگویم جنگ جهانی ز یکی از بهترین ترجمههای ممکن را دارد.
همانطور که پیشتر گفتم، کتاب مجموعهای از مصاحبهها با افراد مختلفی از ملیتهای مختلف است که طبیعتا به دلیل فرهنگ و باور متفاوتشان، بینش و زاویهی دید منحصربفردی خواهند داشت. لحن هر کدام از مصاحبهشوندهها با دیگری متفاوت است. یکی سرباز آمریکایی «بیهمهچیز» است، دیگری دکتری چینی. یکی دختربچهایست که با پدر و مادرش به آلاسکا سفر کرده و دیگری فضانوردی که تمام مدت جنگ را آن بیرون بوده. یکی، رئیس جمهور حالو حاضر آمریکاست و دیگری اوتاکویی ژاپنی. یکی دلال واکسنی قلابیست و دیگری قهرمانی هندی. یکی افسر نیروی دریایی کرهی جنوبیست و دیگری کشیشی روسی. و زیاد هستند آدمهای همهرنگ و همهطور که لحن خاص خودشان را در گفتگو با مصاحبهکننده دارند.
مترجم به خوبی توانسته این لحنها و تمایزشان از یکدیگر را واضح کند. جوریکه خواننده بتواند میان مصاحبهشوندهها فرق بگذارد. و یکییکی نظرات هرکدامشان را دنبال کند. به همین دلیل حتی اگر بعدها کلی ترجمهی دیگر هم به بازار آمد شک نکنید و سراغ ترجمهی شهرابی بروید.
-
سلام.این کتاب رو چطوری باید خرید؟ای کاش یکم از متن رو میذاشتید بخونیم
-
کتاب رو به فارسی از نشر تندیس میشه خرید. آدرس فروشگاه تندیس: تهران، خیابان ولیعصر، پیش از خیابان مطهری (تخت طاووس به قولی) پلاک ۱۹۷۷. اگر هم منظورتون اینه که چطوری میشه خرید وقتی نمیدونیم توش چیه :)) که خب مترجمش به هر حال مترجم خوبیه :دی ایشالا بخرید بخونید لذت ببرید :دی
-